Hoàng Việt
Luận điểm: Mở 401(k) cho crypto và tài sản tư nhân giữa lúc lãi suất còn cao, lạm phát dai dẳng và thị trường biến động là chính sách sai thời điểm, sai thiết kế—và có nguy cơ bị chi phối bởi xung đột lợi ích ở cấp cao nhất.
Trong tuần qua, Nhà Trắng chỉ đạo các cơ quan quản lý “mở rộng tiếp cận” tài sản thay thế trong 401(k): tiền mã hoá, cổ phần công ty tư nhân, quỹ tín dụng tư nhân, v.v. Nghe rất “dân chủ hoá đầu tư”. Nhưng như một chuyên gia Reuters trích dẫn đã nói thẳng: chưa hề được “stress test” qua khủng hoảng. Chuyển rủi ro hệ thống sang hàng chục triệu lao động—những người ít thời gian, ít công cụ, ít đòn bẩy phòng hộ—không phải là “trao quyền”; đó là đẩy họ vào thế chịu trận.
Vì sao đây là canh bạc tệ
-
Phí và thanh khoản: Tài sản tư nhân/crypto thường có phí cao và khóa vốn. Chỉ 1 điểm phần trăm phí cộng dồn có thể “ăn” ~20–25% giá trị tài khoản sau 30–40 năm tiết kiệm. Khi người lao động cần tiền (sa thải, khẩn cấp), tài sản “đẹp trên slide” lại khó bán.
-
Biến động và hành vi: Crypto từng rơi >70% nhiều chu kỳ. Hành vi “mua đỉnh bán đáy” là có thật trong dữ liệu quỹ hưu trí; đưa tài sản siêu biến động vào 401(k) dễ khuếch đại sai lầm hành vi, đặc biệt khi không có tư vấn phù hợp.
-
Nghĩa vụ ủy thác (ERISA): 401(k) không phải ví cá nhân để thử nghiệm. Nhà tài trợ kế hoạch và nhà quản trị có fiduciary duty chọn sản phẩm “hợp lý về phí và rủi ro”. Thêm tài sản khó thẩm định ở quy mô đại chúng mở ra cả rừng kiện tụng (phí quá cao, xung đột phân phối, định giá mờ).
-
Sai bối cảnh chính sách: Lãi suất thực dương, công trái ngắn–trung hạn trả lợi suất hấp dẫn; người lao động có thể đạt mục tiêu hưu trí bằng danh mục chỉ số phí thấp. Tại sao lại đẩy họ vào rủi ro phức tạp, thanh khoản kém đúng lúc “tiền an toàn” đang trả công xứng đáng?
Tổng thống Hoa Kỳ Donald Trump đến tham dự sự kiện Ngày Trái tim tím để tưởng nhớ các quân nhân bị thương hoặc tử trận trong khi làm nhiệm vụ, tại Nhà Trắng ở Washington, D.C., Hoa Kỳ, ngày 7 tháng 8 năm 2025. REUTERS/Jonathan Ernst/
Mặt tối: xung đột lợi ích
Bài toán trở nên nghiêm trọng hơn khi xuất hiện các thông tin cho thấy ông Trump và người thân có dính líu tới các thực thể phát hành/khai thác/tận dụng tài sản số. Dù mức độ sở hữu cụ thể thế nào, bất kỳ lợi ích tài chính trực tiếp hay gián tiếp trong loại tài sản mà chính quyền vừa “mở khóa” cho 401(k) đều đặt ra câu hỏi đạo đức công vụ tối thiểu: minh bạch, công bố lợi ích, cơ chế recusal (tự rút khỏi quyết định có xung đột) và giám sát độc lập. Với tiền hưu của công chúng, chuẩn mực phải cao hơn—không thấp hơn.
Nói thẳng: bạn không thể vừa đặt luật chơi, vừa sở hữu sòng bài, lại vừa rủ đám đông “vào chơi cho vui”.
Phản biện quen thuộc — và vì sao chưa thuyết phục
-
“Đa dạng hoá, mở rộng cơ hội sinh lời.” 401(k) đã có hàng loạt quỹ chỉ số, trái phiếu, REITs, thậm chí multi-asset/target-date. “Lợi suất cao” của private credit/PE đi kèm phí, định giá nội bộ và rủi ro thanh khoản khó giám sát ở quy mô đại trà.
-
“Người lao động tự chịu trách nhiệm.” ERISA không cho phép nhà tài trợ đẩy mọi rủi ro cho người dùng. Thiết lập menu sản phẩm đã là quyết định ủy thác; thêm tài sản khó hiểu vào “Q&A cuối tuần” không làm nghĩa vụ này biến mất.
-
“Tiền thông minh đã vào rồi.” Đúng, dành cho nhà đầu tư chuyên nghiệp với đội ngũ pháp lý, định giá, điều khoản thương lượng. 401(k) của công nhân nhà máy không có đội ngũ đó.
Nếu vẫn làm, tối thiểu phải có “lan can an toàn”
-
Cấm đưa tài sản thay thế vào quỹ mặc định (QDIAs/target-date).
-
Giới hạn tỷ trọng nghiêm ngặt (ví dụ tối đa 5% tổng tài khoản), opt-in, không auto-enroll.
-
Tiết lộ phí, thanh khoản, rủi ro dạng “hộp đen cảnh báo” dễ hiểu; thời gian “cooling-off” trước khi lệnh có hiệu lực.
-
Chuẩn hóa thẩm định (due diligence) ở cấp liên bang; yêu cầu fiduciary insurance bổ sung với kế hoạch cho phép tài sản thay thế.
-
Cơ chế recusal & công bố lợi ích bắt buộc với mọi quan chức/đơn vị có liên quan đến chính sách này.
Kết
Lệnh nới cửa biến 401(k) thành “menu phiêu lưu” có thể hợp với phố Wall, nhưng là cú tát vào nguyên tắc nền tảng của hệ thống hưu trí Mỹ: tích lũy đều đặn, phí thấp, kỷ luật dài hạn. Khi Nhà Trắng vừa cổ vũ tài sản rủi ro, vừa bị phủ bóng bởi khả năng xung đột lợi ích, câu hỏi không còn là “có nên đa dạng hoá” mà là chúng ta có đang đánh cược tiền hưu của cả nước để phục vụ vài chương trình nghị sự—tài chính và chính trị—của số ít hay không.
Câu trả lời đúng là: đừng. Nếu muốn “mở khoá cơ hội”, hãy bắt đầu bằng những việc không khiến người lao động làm chuột bạch: hạ phí, đơn giản hoá chọn lựa, mở rộng quỹ chỉ số, tăng khấu trừ tương ứng, và siết chuẩn minh bạch—trước khi mời mọi người bước vào vùng tối của phí cao, khóa vốn và rủi ro mà ngay cả chuyên gia cũng tranh cãi.
Tiền hưu không phải chỗ để “thử xem sao”.
Nguồn tham khảo : https://www.reuters.com/business/finance/trumps-401k-order-offers-retirement-savers-crypto-private-assets-also-higher-2025-08-10/
