Nửa năm sau khi bước vào nhiệm kỳ hai, Donald Trump không còn cần phải che giấu những mục tiêu cốt lõi của mình: tư lợi cá nhân và trả thù chính trị. Đây là nhận định của Tom Nichols (The Atlantic Daily) – một lời cảnh báo đáng suy ngẫm cho nước Mỹ vào đúng thời điểm nhiều nguy cơ đang hội tụ.
1. Khi quyền lực không còn bị ràng buộc bởi tái cử
Trong nhiệm kỳ đầu, Trump ít nhiều vẫn bị kìm giữ bởi nhu cầu tái cử, buộc phải thể hiện hình ảnh của một tổng thống “có thể tái nhiệm”. Nhưng trong nhiệm kỳ hai, ông ta không còn động cơ đó. Tất cả những gì lộ rõ là tham vọng cá nhân, sự thù hận đối thủ, và khát vọng củng cố quyền lực cho phe cánh thân tín.
Trump biến D.C. thành “sân sau” chính trị, thay đổi các cơ quan thực thi pháp luật, gỡ bỏ những cơ chế giám sát, và coi Nhà Trắng như một công cụ để thỏa mãn những món nợ ân oán lâu năm.
2. Tư lợi và trả thù: mô hình quản trị của Trump
Nichols chỉ ra rằng Trump đang dùng chiếc ghế tổng thống để:
-
Bù đắp thù hận cá nhân, từ báo chí, các đối thủ chính trị cho đến những doanh nghiệp từng quay lưng.
-
Dồn lợi ích vào túi những tài phiệt và mạng lưới thân tín đã bỏ tiền và ảnh hưởng đưa ông ta trở lại quyền lực.
-
Xóa bỏ cơ chế kiểm soát, từ Quốc hội đến hệ thống tư pháp, khiến hiến pháp bị chà đạp công khai.
3. Tác động đến nền dân chủ và xã hội Mỹ
Nguy hiểm hơn cả không phải là sự thất thường của một cá nhân, mà là việc một tổng thống Mỹ có thể công khai đặt tư lợi lên trên quốc gia mà không bị ngăn chặn hữu hiệu. Hệ quả là:
-
Nền dân chủ Mỹ bị rút ruột từ bên trong, khi bầu cử bị xem nhẹ, thậm chí bị Trump hứa hẹn sẽ “khỏi cần tổ chức nữa” sau khi ông ta nắm quyền.
-
Người dân bị chia rẽ sâu sắc, với lòng thù hận chính trị được thổi bùng lên hàng ngày.
-
Doanh nghiệp mất niềm tin, do chính sách thuế quan thất thường và thiếu ổn định, dẫn đến trì hoãn đầu tư hoặc sa thải lao động.
-
Đồng minh quay lưng, bởi sự khó đoán định và những quyết định chỉ nhằm phục vụ lợi ích tức thời.
4. Nước Mỹ trước nguy cơ lịch sử
Lạm phát gia tăng, xã hội phân cực, doanh nghiệp lo ngại, các thể chế kiểm soát bị vô hiệu hóa – tất cả những yếu tố này hội tụ thành một tình trạng khẩn nguy cho nền dân chủ Mỹ. Lịch sử từng chứng kiến, chỉ cần một nhóm nhỏ tham tàn nắm được quyền lực, họ có thể cướp đoạt chính quyền trong vài tháng. Nhưng để giành lại dân chủ từ tay những kẻ độc tài, đôi khi phải mất cả nhiều thập niên.
5. Lời cảnh báo
Điều Tom Nichols cảnh báo cũng là điều mà nhiều trí thức và công dân Mỹ đang lo ngại: Trump Version 2.0 không còn là một tổng thống gây chia rẽ đơn thuần – mà là một mối đe dọa trực tiếp tới nền dân chủ Hoa Kỳ.
Nếu những xu hướng hiện nay tiếp tục, nước Mỹ có thể đi vào con đường mà nhiều nền dân chủ từng sụp đổ: không phải vì kẻ thù bên ngoài, mà bởi một nhà lãnh đạo trong chính hệ thống, sẵn sàng dùng quyền lực để triệt hạ nền tảng bảo vệ người dân và hiến pháp.
