Vụ kiện cựu Tổng thống Donald Trump sử dụng Đạo luật IEEPA 1977 để đơn phương áp đặt thuế quan là một sự kiện pháp lý – chính trị trọng đại. Nó không chỉ xét lại quyền lực hành pháp mà còn thử thách khả năng tự bảo vệ của hệ thống tam quyền phân lập trong Hiến pháp Hoa Kỳ. Diễn đàn này được tổ chức để thảo luận toàn diện các khía cạnh pháp lý, chính trị, và kinh tế xoay quanh vụ kiện, từ đó thúc đẩy nhận thức và trách nhiệm công dân.
1. Mục tiêu diễn đàn
– Làm rõ nền tảng pháp lý và nội dung phán quyết của Tòa Phúc thẩm liên bang về vụ kiện.
– Khơi dậy các tranh luận có chiều sâu về vai trò của Quốc hội, Tòa án và Tổng thống trong thể chế dân chủ.
– Đánh giá các tác động đến kinh tế Mỹ và thị trường toàn cầu.
– Củng cố tinh thần bảo vệ Hiến pháp trong lòng công chúng.
2. Các chủ đề tranh luận gợi ý
2.1 Ai có quyền áp đặt thuế quan?
Hiến pháp trao quyền cho Quốc hội. IEEPA có cho phép Tổng thống vượt quyền đó không?
Câu hỏi mở: Nếu IEEPA cho Tổng thống quyền áp thuế không cần tuyên bố khẩn cấp, thì đạo luật này có vi hiến ngay từ đầu?
2.2 Quốc hội có làm tròn vai trò giám sát?
Quốc hội có thể ra nghị quyết chấm dứt tình trạng khẩn cấp theo IEEPA – nhưng đã không làm. Vì sao?
Trách nhiệm thuộc về Ủy ban Ways and Means hay Chủ tịch Hạ viện?
2.3 Nếu Tối cao Pháp viện ủng hộ Trump?
Tam quyền phân lập có còn? Đây có phải là bước ngoặt đưa Mỹ vào thời kỳ hành pháp toàn quyền?
2.4 Tác động kinh tế – niềm tin và lạm phát
Thuế nhập khẩu = chi phí tăng = lạm phát.
Nếu phán quyết giữ nguyên: giá hàng giảm, chuỗi cung ứng phục hồi, Fed hạ lãi suất, đầu tư tăng.
2.5 Chiến lược thuế quan để mặc cả: Thắng hay thua?
Trump áp thuế để buộc đàm phán. Nhưng phần lớn kết quả chỉ là lời nói, không có văn bản ràng buộc.
3. Câu hỏi mở cho diễn đàn
• Ai có quyền áp đặt thuế quan theo Hiến pháp?
• IEEPA có vượt quá giới hạn hiến định không?
• Nếu Tổng thống lạm dụng luật khẩn cấp, Quốc hội có cơ chế nào để chặn lại ngoài Tòa án?
• Có nên cải tổ Tòa Tối cao để đảm bảo phân quyền không bị phá vỡ?
• Nếu thị trường không tin vào tính pháp quyền của Mỹ, kinh tế sẽ ra sao?
4. Kết luận mở
Phán quyết này là một bài kiểm tra cho hệ thống hiến pháp của Hoa Kỳ. Một quốc gia không thể tự gọi là dân chủ nếu quyền lực không được kiểm soát. Nếu Tòa án và Quốc hội thất bại trong việc giới hạn hành pháp, hệ thống tam quyền phân lập sẽ chỉ còn là danh nghĩa.
