Trong thế bị động, tổng thống Ukraina Vlodymyr Zelensky đến Nhà Trắng, ba ngày sau thượng đỉnh Trump – Putin tại Alaska hôm 15/08. Theo những tin tức bị rò rỉ từ tối thứ Bảy ở Washington, tổng thống Mỹ Donald Trump đã ủng hộ “kế hoạch hòa bình” do Kremlin đề xuất: Nga giữ nguyên phần lãnh thổ đã kiểm soát ở Kherson và Zaporijia, đổi lại Ukraina phải rút quân khỏi tuyến phòng thủ kiên cố ở phía bắc vùng Donetsk. Đây là một đề xuất gần như chắc chắn Kiev không thể chấp nhận. Theo phân tích của giới chuyên gia quân sự, đây không chỉ là nhượng bộ lãnh thổ, mà còn là sự tự sát chiến lược. Mất Donetsk, Ukraina sẽ không còn vùng đệm tự nhiên, tuyến phòng thủ sẽ bị đẩy lùi về phía Kharkiv và Dnipropetrovsk, mở cánh cửa về thủ đô Kiev.
Đi kèm với những nhượng bộ lãnh thổ còn có điểm sống còn khác là bảo đảm an ninh cho Ukraina. Donald Trump ngỏ ý sẵn sàng hứa hẹn một cơ chế bảo vệ kiểu NATO, nhưng không qua NATO và không ràng buộc pháp lý, cụ thể là Ukraina sẽ được tự động bảo vệ nếu bị tấn công , theo các công cụ ngoại giao, tài chính hay quân sự… tùy theo lựa chọn của Washington. Điều này khiến an ninh của Ukraina rơi vào tay hai nhân vật khó đoán định: Trump và Putin, những người vốn có tiền lệ sẵn sàng xé bỏ hoặc phớt lờ hầu hết các cam kết quốc tế.
Giới quan sát lo ngại, ông Donald Trump có thể biến cuộc họp tại Nhà Trắng hôm nay thành một “tối hậu thư” với Kiev : Chấp nhận nhượng bộ hoặc bị bỏ rơi. Trong bối cảnh đó, Zelensky bị đặt trước sự lựa chọn lưỡng nan.
Nếu chấp nhận, ông đối diện nguy cơ bị xem là đầu hàng, gây khủng hoảng chính trị trong nước và trao lợi thế lớn cho Nga. Còn nếu Zelensky khẳng khái từ chối, cuộc khủng hoảng sẽ bước sang một hướng khác. Trump có thể đáp trả bằng cách cắt giảm hỗ trợ tài chính và quân sự Mỹ, vốn vẫn là nguồn sống còn cho Ukraina kháng cự với Nga. Điều này buộc Kiev phải dựa hoàn toàn vào châu Âu, nơi năng lực công nghiệp quốc phòng vẫn còn hạn chế so với nhu cầu chiến trường. Hơn nữa, bản thân an ninh của châu Âu cũng phụ thuộc nhiều vào Mỹ.
Sự hiện diện cùng lúc tại Washington của một loạt các lãnh đạo chủ chốt châu Âu : Tổng thống Pháp Emmanuel Macron, chủ tịch Ủy Ban Châu Âu Ursula von der Leyen, các thủ tướng Đức, Ý, Anh và tổng thống Phần Lan cho thấy một châu Âu chưa bao giờ đoàn kết như vậy để đứng sau Zelensky. Nhưng dấu hỏi lớn là: Liệu họ sẽ trực tiếp cùng Zelensky ngồi vào bàn đối diện Trump, hay chỉ tham dự bên lề rồi để Ukraina một mình đối diện với sức ép ?
Nếu châu Âu đủ cứng rắn và đoàn kết, họ có thể giữ cho Ukraina không rơi vào thế bị ép phải chấp nhận nhượng bộ để đổi lấy “hòa bình” theo kiểu đầu hàng. Hoặc châu Âu tiếp tục đóng vai khán giả bất lực trong ván cờ mà Matxcơva và Washington nắm quyền chi phối. Cuộc gặp Trump – Zelensky vì vậy không chỉ là một phiên đàm phán mà là canh bạc chính trị lớn. Tương lai Ukraina và cả an ninh châu Âu có thể được định đoạt ngay trong màn đối thoại đầy rủi ro này.
Nguồn : RFI
