Việc chính phủ Hoa Kỳ, dưới thời Tổng thống Donald Trump, sẽ nắm giữ 10% cổ phần của Intelmark là một trong những động thái can thiệp đặc biệt nhất vào giới doanh nghiệp Mỹ trong những thập kỷ gần đây. Bằng cách chuyển đổi các khoản tài trợ theo Đạo luật CHIPS và Khoa học thời Biden thành cổ phiếu, chính quyền không chỉ thay đổi mô hình tài trợ cho ngành công nghiệp bán dẫn mà còn đặt ra câu hỏi về sự tham gia, trách nhiệm giải trình của nhà nước và hậu quả kinh tế lâu dài.
1. Từ Trợ cấp sang Cổ phần: Một Sự Thay đổi Triệt để
Theo truyền thống, chính sách công nghiệp của Hoa Kỳ dựa vào các ưu đãi thuế và trợ cấp để thúc đẩy đổi mới. Đạo luật CHIPS, được thông qua vào năm 2022, đã phân bổ 52 tỷ đô la trợ cấp cho các công ty bán dẫn để củng cố sản xuất trong nước và giảm sự phụ thuộc vào chuỗi cung ứng châu Á. Việc chuyển đổi các khoản tài trợ đó thành cổ phần do chính phủ nắm giữ thực sự chuyển đổi mô hình từ quan hệ đối tác sang sở hữu một phần.
Bộ trưởng Thương mại Howard Lutnick đã bảo vệ động thái này: “Tại sao lại trao cho một công ty trị giá 100 tỷ đô la số tiền này mà không nhận lại được gì từ người nộp thuế?” Quan điểm dân túy này phản ánh cách tiếp cận rộng hơn của Trump đối với thuế quan: coi sự can thiệp của chính phủ là một cách để buộc các đối thủ cạnh tranh nước ngoài — hay các tập đoàn — phải “trả giá”.
Nhưng không giống như thuế quan, vốn thể hiện rõ trong giá tiêu dùng, cổ phần chuyển rủi ro trực tiếp sang người nộp thuế. Nếu Intel không thể phục hồi lợi nhuận (công ty đã lỗ hàng tỷ đô la trong năm 2024 và đầu năm 2025), thì về cơ bản, công dân Hoa Kỳ sẽ được trợ cấp không chỉ thông qua thuế mà còn thông qua quyền sở hữu một tài sản đang gặp khó khăn.
2. Bối cảnh Toàn cầu: Trung Quốc, Châu Âu và Chủ nghĩa Tư bản Nhà nước
Trớ trêu thay, động thái này lại đẩy Hoa Kỳ đến gần hơn với chính mô hình tư bản nhà nước mà Trump thường chỉ trích ở Trung Quốc. Bắc Kinh từ lâu đã hỗ trợ ngành công nghiệp bán dẫn của mình thông qua việc bơm vốn trực tiếp thông qua các “Quỹ Lớn”, nhưng các chương trình này đã bị ảnh hưởng bởi các vụ bê bối tham nhũng và tình trạng kém hiệu quả.
Châu Âu cũng đã tranh luận về cổ phần trong các ngành công nghiệp quan trọng, nhưng lại nghiêng về quan hệ đối tác công tư và các khoản tài trợ có mục tiêu, chứ không phải quyền sở hữu hoàn toàn của chính phủ. Bằng cách lựa chọn cổ phần trực tiếp, Hoa Kỳ có nguy cơ làm mờ ranh giới giữa nền kinh tế thị trường và nền công nghiệp do nhà nước kiểm soát, khiến những người chỉ trích như Thượng nghị sĩ Rand Paul phải lên tiếng: “Nếu chủ nghĩa xã hội là chính phủ sở hữu tư liệu sản xuất, thì việc sở hữu Intel chẳng phải là một bước tiến tới chủ nghĩa xã hội sao?”
3. Niềm tin của nhà đầu tư và rủi ro chính trị
Ngoài ra còn có vấn đề về sự ổn định và uy tín. Đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) vào Hoa Kỳ đã bị ảnh hưởng bởi các chính sách thuế quan khó lường của Trump. Theo UNCTAD, dòng vốn FDI vào Hoa Kỳ đã giảm 27% từ năm 2022 đến năm 2024, chủ yếu do bất ổn thương mại và biến động thuế. Việc chính phủ nắm giữ cổ phần – theo quyết định của tổng thống – có thể sẽ gây lo ngại cho các nhà đầu tư tư nhân, những người lo ngại ảnh hưởng chính trị trong quản trị doanh nghiệp.
Tệ hơn nữa, nếu Trump hoặc các đồng minh của ông thúc đẩy Intel tuân theo các mục tiêu chính trị (ví dụ: đưa việc làm trở về nước nhanh hơn khả thi, hạn chế xuất khẩu hoặc ưu tiên quân sự hơn sản xuất thương mại), thì giá trị cổ đông có thể bị suy yếu.
4. Minh bạch, Trách nhiệm giải trình và Xung đột Lợi ích
Các nhà phê bình cũng chỉ ra rằng Trump chưa bao giờ thoái vốn khỏi các khoản đầu tư tài chính của mình, không giống như các tổng thống trước đây. Nếu Nhà Trắng trực tiếp mua cổ phần của các tập đoàn, làm sao người Mỹ biết được các quyết định được đưa ra vì lợi ích công cộng, chứ không phải vì lợi ích của các đồng minh của Trump hay các doanh nghiệp liên quan đến gia đình?
Nếu không có các biện pháp bảo vệ, điều này có thể giống như luận điệu “quỹ đầu tư quốc gia” mà Bộ trưởng Tài chính Scott Bessent đã đề cao — ngoại trừ việc, thay vì một quỹ minh bạch, được quản lý chuyên nghiệp như của Na Uy, nó có nguy cơ trở thành một danh mục đầu tư cá nhân hóa, bị chính trị hóa.
5. Các giải pháp thay thế: Nên làm gì?
Thay vì sở hữu cổ phần, Hoa Kỳ có thể:
Mở rộng các khoản tài trợ và tín dụng thuế có điều kiện, gắn liền với các tiêu chuẩn về việc làm, R&D và an ninh chuỗi cung ứng.
Tăng cường thực thi luật chống độc quyền để ngăn chặn hành vi độc quyền đồng thời duy trì khả năng cạnh tranh của các công ty.
Thúc đẩy hợp tác quốc tế, đặc biệt là với các đồng minh như Nhật Bản, Hàn Quốc và EU, để đa dạng hóa chuỗi cung ứng mà không gây mất lòng các đối tác.
Đảm bảo các quy tắc xung đột lợi ích nghiêm ngặt, yêu cầu bất kỳ chính quyền nào cũng phải tách biệt việc hoạch định chính sách với lợi ích tài chính cá nhân hoặc đảng phái.
Kết luận
Động thái của Trump đối với Intel có thể được coi là một chiến thắng cho người nộp thuế, nhưng nó có nguy cơ tạo ra một tiền lệ nguy hiểm về quyền sở hữu doanh nghiệp bị chính trị hóa. Nếu thuế quan trở thành một loại thuế ẩn đối với người tiêu dùng Mỹ, thì thử nghiệm cổ phần này có thể trở thành một khoản trợ cấp ẩn, chuyển rủi ro từ các tập đoàn sang công chúng.
Câu hỏi then chốt vẫn chưa được trả lời: Chính xác thì người Mỹ bình thường được lợi gì khi sở hữu 10% Intel — ngoài ảo tưởng về quyền kiểm soát?
———————–
Op-Ed: Trump’s Intel Stake — Innovation or Intervention?
The announcement that the U.S. government, under President Donald Trump, will take a 10% equity stake in Intelmarks one of the most extraordinary interventions in corporate America in recent decades. By converting grants under the Biden-era CHIPS and Science Act into shares, the administration is not only altering the funding model for the semiconductor industry but also raising questions about state involvement, accountability, and long-term economic consequences.
1. From Subsidies to Shareholding: A Radical Shift
Traditionally, U.S. industrial policy has relied on tax incentives and grants to spur innovation. The CHIPS Act, passed in 2022, allocated $52 billion in subsidies to semiconductor firms to strengthen domestic manufacturing and reduce reliance on Asian supply chains. Turning those grants into government-held equity effectively shifts the model from partnership to partial ownership.
Commerce Secretary Howard Lutnick defended the move: “Why give a company worth $100 billion this kind of money without taxpayers getting something in return?” This populist framing echoes Trump’s broader approach to tariffs: portraying government intervention as a way of making foreign competitors — or corporations — “pay.”
But unlike tariffs, which are visible in consumer prices, equity stakes shift risk directly onto taxpayers. If Intel fails to recover profitability (the company posted multi-billion-dollar losses in 2024 and early 2025), then U.S. citizens will essentially subsidize not just through taxes, but through ownership of a struggling asset.
2. The Global Context: China, Europe, and State Capitalism
Ironically, this move nudges the U.S. closer to the very state-capitalist model Trump often criticizes in China. Beijing has long supported its semiconductor industry via direct equity injections through “Big Funds,” but these programs have been plagued by corruption scandals and inefficiencies.
Europe, too, has debated equity stakes in critical industries, but has leaned toward public-private partnerships and targeted grants, not outright government ownership. By choosing direct equity, the U.S. risks blurring the line between market economy and state-controlled industry, handing critics like Sen. Rand Paul ammunition: “If socialism is government owning the means of production, wouldn’t owning Intel be a step toward socialism?”
3. Investor Confidence and Political Risk
There’s also the question of stability and credibility. Foreign direct investment (FDI) into the U.S. has already been affected by Trump’s unpredictable tariff policies. According to UNCTAD, FDI inflows into the U.S. fell by 27% between 2022 and 2024, largely due to trade uncertainty and tax volatility. A government taking ownership stakes — under the discretion of the president — will likely spook private investors who fear political influence in corporate governance.
Worse, if Trump or his allies push Intel to align with political goals (e.g., reshoring jobs faster than feasible, restricting exports, or prioritizing military over commercial production), then shareholder value could be undermined.
4. Transparency, Accountability, and Conflicts of Interest
Critics also point out that Trump has never divested his own financial holdings, unlike past presidents. If the White House is directly buying into corporations, how do Americans know that decisions are made in the public interest, not to benefit Trump’s allies or family-linked businesses?
Without safeguards, this could resemble the “sovereign wealth fund” rhetoric promoted by Treasury Secretary Scott Bessent — except, instead of a professionally managed, transparent fund like Norway’s, it risks becoming a personalized, politicized portfolio.
5. Alternatives: What Should Be Done?
Instead of equity ownership, the U.S. could:
-
Expand conditional grants and tax credits, tied to benchmarks for jobs, R&D, and supply chain security.
-
Strengthen antitrust enforcement to prevent monopolistic behavior while keeping firms competitive.
-
Promote international cooperation, particularly with allies like Japan, Korea, and the EU, to diversify supply chains without alienating partners.
-
Ensure strict conflict-of-interest rules, requiring any administration to separate policymaking from personal or partisan financial gains.
Conclusion
Trump’s Intel move may be sold as a victory for taxpayers, but it risks setting a dangerous precedent of politicized corporate ownership. If tariffs turned into a hidden tax on American consumers, this equity experiment could become a hidden subsidy that shifts risk from corporations to the public.
The key question remains unanswered: What exactly do ordinary Americans gain from owning 10% of Intel — beyond the illusion of control?
