Tổng thống Ukraine Zelensky đưa ra những nhượng bộ hòa bình và đặt trách nhiệm đáp ứng thoả thuận vào tay Putin.
Phân tích của Victoria Butenko và
CNN Expansion London 04/23 Nathan Hodge
Nathan Hodge
Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky đã thể hiện sự sẵn sàng nhượng bộ về một số điểm đàm phán quan trọng vốn đe dọa làm đình trệ tiến trình hòa bình đang manh nha với Moscow, qua đó đặt trách nhiệm đáp ứng vào phía Nga.
Trong cuộc gặp gỡ thẳng thắn và rộng rãi với các phóng viên hôm thứ Ba, ông Zelensky đã cung cấp thêm chi tiết về kế hoạch 20 điểm mà ông mô tả là “một văn kiện nền tảng để chấm dứt chiến tranh, một văn kiện chính trị giữa chúng ta, Mỹ, châu Âu và Nga”. Tổng thống Ukraine cũng thảo luận chi tiết về các đảm bảo an ninh giữa Ukraine, Hoa Kỳ và các nước châu Âu, vốn sẽ là một phần quan trọng của bất kỳ thỏa thuận hòa bình nào với Nga.
Tổng Thống Zelensky cho biết ông hy vọng sẽ nhận được phản hồi từ Moscow vào thứ Tư sau khi phía Mỹ liên lạc với Điện Kremlin.
Bản dự thảo thỏa thuận 20 điểm là phiên bản rút gọn của kế hoạch 28 điểm ban đầu mà Mỹ đã thảo luận với phía Nga. Trong bài phát biểu của mình, Zelensky đã nêu ra những điều mà phía Ukraine cho rằng sẽ là một thỏa hiệp chấp nhận được để rút quân khỏi một số khu vực thuộc vùng Donetsk ở miền đông Ukraine hiện không do lực lượng Nga kiểm soát.
Khu vực đó bao gồm “vành đai pháo đài” gồm các thành phố kiên cố của Ukraine như Kramatorsk và Sloviansk ở vùng Donetsk, hiện đang cản trở bất kỳ cuộc tiến công tiềm năng nào của Nga sâu hơn vào trung tâm Ukraine. Tổng thống Nga Vladimir Putin đã tuyên bố rằng Ukraine phải thực sự nhượng lại toàn bộ vùng Donetsk để kế hoạch hòa bình có thể thành công.
Giải thích chi tiết lập trường của đất nước mình, tổng thống Ukraine cho biết Nga sẽ phải rút quân tương đương với diện tích lãnh thổ mà quân đội Ukraine đã nhượng lại, thiết lập một khu vực phi quân sự xung quanh một số tiền tuyến hiện tại.
“Nếu chúng ta thiết lập một khu kinh tế tự do ở đây, và khu vực này được dự kiến
Những điểm chính của dự thảo kế hoạch:
Trong số những điểm chính khác của dự thảo kế hoạch do Zelenskyy nêu ra, bao gồm cả những sửa đổi được Kyiv đề nghị:
• Khẳng định chủ quyền của Ukraine và thỏa thuận không xâm lược giữa Nga và Ukraine;
• Các đảm bảo an ninh dành cho Ukraine do Hoa Kỳ, NATO và các quốc gia châu Âu cung cấp, mà ông Zelensky cho rằng sẽ “tương tự như Điều 5 Hiệp Ước Liên Minh Bắc Đại Tây Dương”, nguyên tắc nền tảng của NATO về phòng thủ tập thể. Kế hoạch này sẽ yêu cầu phản ứng quân sự và tái áp đặt các biện pháp trừng phạt đối với Moscow nếu Nga xâm lược Ukraine, nhưng các đảm bảo này sẽ bị hủy bỏ nếu Ukraine tấn công Nga hoặc nổ súng vào lãnh thổ Nga mà không có lý do chính đáng;
• Một gói phát triển để hỗ trợ phục hồi kinh tế sau chiến tranh của Ukraine, bao gồm thành lập Quỹ Phát triển Ukraine để đầu tư vào công nghệ, trung tâm dữ liệu và trí tuệ nhân tạo, cũng như đầu tư vào lĩnh vực khí đốt tự nhiên của Ukraine bởi các công ty Hoa Kỳ. Ông Zelensky ước tính tổng thiệt hại kinh tế do chiến tranh gây ra là 800 tỷ đô la;
• Một đề xuất thỏa hiệp về hoạt động của nhà máy điện hạt nhân Zaporizhzhia, hiện đang do Nga kiểm soát. Ông Zelensky cho biết Ukraine đề xuất nhà máy sẽ được điều hành bởi một liên doanh giữa Hoa Kỳ và Ukraine, với 50% sản lượng điện thuộc về Ukraine và phần còn lại do Hoa Kỳ phân bổ;
• Việc rút quân đội Nga khỏi các vùng Dnipropetrovsk, Mykolaiv, Sumy và Kharkiv của Ukraine:
• Một thỏa thuận ràng buộc về mặt pháp lý, với việc thực hiện được giám sát và đảm bảo bởi một Hội đồng Hòa bình do Tổng thống Mỹ Donald Trump chủ trì; và
• Một lệnh ngừng bắn toàn diện có hiệu lực ngay lập tức sau khi tất cả các bên đồng ý với thỏa thuận.
Kiểm soát lãnh thổ là điểm phức tạp nhất của bất kỳ thỏa thuận nào, cùng với trình tự các sự kiện tiềm năng. Zelensky cũng đã nói nhiều về một cuộc trưng cầu dân ý toàn quốc ở Ukraine để chính thức hóa việc chấm dứt chiến tranh.
“Khi đó người dân có thể lựa chọn: liệu kết thúc này có phù hợp với chúng ta hay không?”, ông nói. “Đó sẽ là cuộc trưng cầu dân ý. Một cuộc trưng cầu dân ý cần ít nhất 60 ngày. Và chúng ta cần một lệnh ngừng bắn thực sự trong 60 ngày để trưng cầu dân ý; nếu không, chúng ta không thể tổ chức được. Nói cách khác, cuộc trưng cầu dân ý trong chiến tranh sẽ không hợp pháp.”
Ông Zelensky cho biết, không thể kỳ vọng người dân sống ở các vùng lãnh thổ do Nga kiểm soát sẽ bỏ phiếu một cách công bằng.
“Nhưng ở vùng lãnh thổ mà chúng ta kiểm soát, nơi có thể tổ chức một cuộc trưng cầu dân ý hợp pháp và công bằng, quá trình bỏ phiếu và chuẩn bị cũng như các cuộc bầu cử tiềm năng mà các đối tác của chúng ta đang đề cập phải diễn ra trong điều kiện an ninh tuyệt đối bảo đảm”, ông nói. “Nếu không có an ninh, tính hợp pháp cũng sẽ bị đặt dấu hỏi. Chúng tôi đã giải thích tất cả những điều này cho các đối tác của mình.”
( Hình ảnh một nhân viên cứu hộ đang giúp đỡ một phụ nữ lớn tuổi bên trong một tòa nhà chung cư bị hư hại do cuộc tấn công bằng máy bay không người lái của Nga ở Kyiv, Ukraine, hôm thứ Ba. Thomas Peter/Reuters)
Ukraine đang chịu áp lực phải tổ chức bầu cử càng sớm càng tốt sau khi một thỏa thuận được ký kết. Putin từ lâu đã khẳng định rằng chính phủ ở Kyiv không hợp pháp và Ukraine phải tổ chức bầu cử để thỏa thuận hòa bình có hiệu lực. Nhiệm kỳ tổng thống của Zelensky đã hết hạn vào năm 2024, nhưng không thể tổ chức bầu cử trong tình trạng thiết quân luật được áp đặt sau cuộc xâm lược toàn diện của Nga vào Ukraine năm 2022. Các biện pháp thời chiến này đã được quốc hội Ukraine thông qua.
Nỗ lực hòa bình của chính quyền Trump do đặc phái viên Mỹ Steve Witkoff và con rể của Tổng thống Donald Trump, Jared Kushner, dẫn đầu đã tiến triển chậm chạp trong những tuần gần đây. Cuối tuần qua, một phái đoàn Ukraine do Thư ký Hội đồng An ninh Quốc gia Ukraine Rustem Umerov dẫn đầu và đặc phái viên của Điện Kremlin, Kirill Dmitriev, đã gặp riêng các đối tác Mỹ trong các cuộc đàm phán mà ông Witkoff mô tả là “mang tính xây dựng và hiệu quả”.
Khi được hỏi hôm thứ Năm về kế hoạch 20 điểm, người phát ngôn Điện Kremlin Dmitry Peskov giữ thái độ kín đáo, chỉ nói rằng “chúng tôi hiện đang phân tích các tài liệu”.
Người phát ngôn cũng cho biết thêm rằng ông Putin đã gửi lời chúc Giáng sinh tới ông Trump.
