Nhân chuyện NGUYỄN THUÝ HẠNH không biết trong Bệnh viện Tâm thần ra sao, tôi xin đăng lại bài này để các Thầy thuốc của ta tham khảo.
Mạc Văn Trang
Đó là chuyện của nữ biệt động Sài Gòn nổi tiếng THIỀU THỊ TÂN.
Sau khi đọc “THƯ GỬI CÁC BÁC SĨ CÓ LƯƠNG TRI” nói về các tù nhân lương tâm bị đưa vào bệnh viện tâm thần, chị đã gọi điện cho tôi và muốn gặp để kể câu chuyện của chị, đã từng vào BV tâm thần (BV Tâm – Trí) của Việt Nam Cộng hòa ra sao.
Chuyện chị Thiều Thị Tân và chị gái của chị là Thiều Thị Tạo trở thành biệt động Sài Gòn như thế nào, bị bắt, bị tù ra sao, các “báo chí cách mạng” đã viết quá nhiều rồi. Tuy nhiên ở đây cũng cần nhắc lại một chút bối cảnh của câu chuyện.
Thiều thị Tân (sinh ngày 31/01/1953) và chị gái Thiều Thi Tạo, tuy bố mất sớm, mẹ buôn bán, nhưng từ mẫu giáo, tiểu học, trung học đều học tại trường của Pháp Marie Curie. Chịu ảnh hưởng bởi tư tưởng Tự do, Bình đẳng, Bác ái và sớm độc lập suy nghĩ, nên khi 13 – 14 tuổi Tân đã muốn làm gì đó để ngăn cản việc Mỹ đem máy bay ném bom miền bắc và càn quét trên lãnh thổ Việt Nam. Thế là hai cô thiếu nữ này đã chủ động đi tìm Việt cộng xin được tham gia chiến đấu. “Mấy chú bảo, nhiệm vụ của các con là binh vận và chiến trường là nội đô Sài Gòn. Sau đó được mấy chú giảng giải về lý luận hay lắm, rồi huấn luyện kỹ năng hoạt động”… “Các chú bảo đưa một người từ nông thôn vào nội thành thì khó hoạt động vô cùng, còn các con thì ngon lành quá rồi”…
Thiều Thị Tân học giỏi được miễn học phí và năng động sôi nổi nên được nhiều bạn học cùng trường là con các tướng lĩnh, quan chức kết thân; cô hay lui tới các gia đình “yếu nhân”, thậm chí vào chơi cả ở doanh trại, cơ quan làm việc của họ.
“Công tác binh vận” thì chưa sao, nhưng đến khi thực hiện nhiệm vụ đem chất nổ đánh vào Nha cảnh sát thì bị lộ, bị bắt cả hai chị em vào ngày 05/11/1968, lúc thiều Thị Tân mới 15 tuổi.
Thiều Thị Tân vừa kể chuyện vừa lật từng trang của bộ hồ sơ dày mấy chục trang, rất chi tiết, cụ thể và khá ly kỳ…
Theo báo cáo KHẨN của “Nha cải huấn gửi ông Đổng lý văn phòng bộ Nội vụ ngày 21/12/1972 về việc bà dân biểu Kiều Mộng Thu yêu cầu cho biết nơi giam giữ, số đính bài và sức khỏe của 5 can phạm đặc biệt”, trong đó có Thiều Thị Tân thì được biết: “Thiều Thị Tân tự là Danielle có đính bài 17083/HC bị bắt 5/11/1968, TAQS … xử ngày 27/6/1969 phạt một năm tù treo về tội “bình vận phân khu 2 cộng sản”, bị an trí và gia hạn an trí tất cả 4 lần cộng 36 tháng, đáo hạn an trí 20/6/ 72. Y can thuộc thành phần ngoan cố hiện bị giam giữ tại Trung tâm cải huấn Côn Sơn, tình trạng sức khỏe kém“…
Còn quá trẻ, bị đầy ra Côn Đảo, chế độ nhà tù khắc nghiệt, bị tra tấn về thể xác và tâm lý với quá nhiều áp lực, khiến Thiều Thị Tân suy kiệt cả thể chất lẫn tinh thần. Cô có những cơn xung động thần kinh la hét, chạy lung tung, hành động bất thường…
– Ngày 29/2/72 bác sĩ Brown của sứ quán Hoa Kỳ ra thăm tình hình hai phạm nhân mà báo chí nói đến nhiều là Thiều Thị Tân và Thiều Thị Tạo. Hai chị em nói tiếng Pháp, tiếng Anh tốt, nên đã lên án sự khắc nghiệt của nhà tù và kể về bệnh tình cho bác sĩ Brown biết. Sau đó báo chí quốc tế cũng lên tiếng, khiến Bộ Ngoại giao yêu cầu Bộ Nội vụ cho biết cụ thể về về hai trường hợp nữ tù nhân nhỏ tuổi này…
Trước tình hình đó Nha cải huấn đã chỉ thị đưa Tân về Sài Gòn và ngày 04/4/ 72 Trung tâm cải huấn Tân Hiệp có công văn gửi Bệnh viện Tâm – Trí đề nghị khám xét bệnh tình của Tân ra sao?
– Ngày 05/4/72 Trung tâm Dưỡng Trí Biên Hòa (thuộc BV Tâm – Trí) thu nhận bệnh nhân Thiều Thị Tân.
– Ngày 6/4/72 Trung tâm Dưỡng Trí Biên Hòa (Trại 13) ghi “CHỨNG CHỈ 24 GIỜ” như sau: “Trung tâm cải huấn Tân Hiệp gởi bệnh nhân Thiều Thị Tân vô : La lớn, múa may chân tay, cười vô cớ, kích thích nhiều. Hiện: Nói, cử chỉ bất bình thường, la lớn, cơ thể rất yếu, xanh xao, không đi được, 2 chân yếu (run run)”
– Ngày 02/5/ 72 Luật sư Nguyễn Long yêu cầu bệnh viện cho biết tình trạng bệnh của Thiều Thị Tân để có thể đề nghị cho điều trị ngoại trú. Nhưng Trung tâm trả lời không thể đưa ra ngoài Trại được…
– Ngày 01/6/ 72 Trung tâm cải huấn Tân Hiệp gửi Công điện do nhân viên an ninh Nguyễn Hữu Hoàng cầm tay đến BV Tâm – Trí yêu cầu lãnh Thiều Thị Tân về nếu đã hết bệnh. Nhưng BS điều trị và BS Bệnh viện trưởng đi vắng, ba nhân viên an ninh của Trung tâm cải huấn Tân Hiệp đã đến Trại Dưỡng Trí nói với nhân viên phụ trách Trại cho lãnh Tân về. Sau nhiều trao đổi nhân viên phụ trách Trại đã ký biên bản giao Tân cho bên an ninh.
– Được tin này bác sĩ điều trị và bác sĩ Bệnh viện trưởng BV Tâm – Trí yêu cầu Trưởng Trại phải phúc trình rõ sự việc.
– Ngày 3/6/72 Trưởng trại Dưỡng Trí Nguyễn Văn Dữ phúc trình việc ba nhân viên của Trung tâm cải huấn Tân Hiệp đến đưa Thiều Thị Tân đi, mặc dầu có nói Tân vẫn còn bệnh. Nhưng mấy nhân viên an ninh khám xét thấy Tân có giữ 100.000 đồng, họ hỏi tiền ở đâu ra. Chúng tôi nói chắc người Cậu đến thăm và đưa cho Tân để Tân đưa cho Mẹ. An ninh nói Tân biết giữ 100.000 đồng và đọc nhiều báo chí tại nơi điều trị thế này, chứng tỏ Tân chỉ giả vờ, chứ không có bệnh. (Tác giả hỏi về chuyện này, chị Tân cho biết đó là tiền của Má, khi Má bị an ninh “mời đi làm việc”, các em sợ họ khám nhà nên đem số tiền Má cất trong tủ chia ra mấy chị em mỗi người giữ một ít. Tân được em trai đưa cho 100.000 đồng và mấy cái nhẫn hột xoàn. Số tiền đó cùng mấy cái nhẫn, về Trung tâm Tân Hiệp họ cũng lập biên bản và khi trở lại nhà tù Côn Đảo, ngoài đó cũng kê khai báo cáo lên Cục cải huấn… Cho đến sau 30/4/75 Tân từ Côn đảo về, vẫn nhận lại đủ và đem nguyên số tiền, mấy cái nhẫn đó về nhà).
Trở lại chuyện điều trị, BS Bệnh viện trưởng BV Tâm – Trí gửi công văn đến Tổng nha cảnh sát yêu cầu Trung tâm cải huấn Tân Hiệp trả lại Thiều Thị Tân để tiếp tục điều trị vì khi Tân bị đưa đi không được hỏi ý kiến của BS điều trị và Giám đốc bệnh viện, mà theo bệnh án thì Tân chưa khỏi bệnh…
Ngày 03/6/72 Trung tâm cải huấn Tân Hiệp gửi báo cáo lên Nha cải huấn tường trình việc lãnh Thiều Thị Tân về là có được sự đồng ý của nhân viên quản lý Trại 13, trong khi BS điều trị và BS Bệnh viện trưởng đi vắng. Nhưng thấy Tân giữ 100.000 đồng chứng tỏ không có bệnh tâm trí. Cũng như trước đây ở Côn Sơn Tân chi giả vờ kêu chứ thực ra rất tỉnh táo…
– Ngày 09/6/72 Giám đốc BV Tâm – Trí BS Nguyễn Văn Hòa lại gửi công văn yêu cầu Giám đốc Trung tâm cải huấn Tân Hiệp đưa Thiều Thị Tân trở lại bệnh viện để điều trị tiếp tục.
– Để tránh rắc rối, bên an ninh đã đưa ngay Thiều Thị Tân ra nhà tù Côn Sơn. Mặc dầu vậy, ngày 16/6/ 72 Nguyễn Hữu Hoàng (phụ trách nhóm an ninh đi lãnh Thiều Thị Tân) lại phải phúc trình Giám đốc Trung tâm cải huấn tình hình việc nhận Thiều Thị Tân về là có trao đổi với nhân viên phụ trách trại và thấy Tân có giữ 100.000 đồng, điều đó chứng Tân không mắc bệnh…
– Ngày 27/9 72 bác sĩ Giám đốc BV Tâm – Trí viết bản Phúc trình “MẬT” gửi Tổng trưởng Y tế về việc Thiều Thị Tân bị các nhân viên an ninh ngày 1/6/72 đưa về Trung tâm cải huấn Tân Hiệp mà không có sự đồng ý của bác sĩ điều trị và Giám đốc bệnh viện Tâm – Trí… Bản Phúc trình viết:
… “Về phương diện tâm trí, Tân nói chuyện vẫn cứng cỏi, thỉnh thoảng lên cơn kích thích khi nhân viên an ninh của Trung tâm xâm nhập trại 13 bất hợp pháp để theo dõi (sự việc này bệnh viện cần phản đối vì như thế trái với tinh thần trị bệnh).
Tân nói rành mạch, tỏ vẻ thông minh, biết gây cảm tình với các nhân viên Trại. Tân thích ở Trại 13 hơn là về Trung tâm cải huấn, mặc dù trại này chật cội và không được ra ngoài (trại an trí).
Các y sĩ điều trị và nhân viên đều có thiện cảm với Tân có lẽ do hiện tượng đồng hóa (identification); ai cũng ngạc nhiên thấy Tân bị nhốt từ 15 đến 19 tuổi mà vẫn bất khuất, cứng cỏi mặc dầu tâm trí bắt đầu bất thường. Các kết luận chung của y sĩ điều trị bệnh viện Tâm Trí khi đem Tân ra trình hội đồng, là Tân cần được săn sóc thêm về thể chất cũng như về tinh thần.
Nhốt Tân thêm quả là phí phạm công của quốc gia lại mang tội là không chiêu hồi nổi cô gái 15 tuổi trong suốt bốn năm liền”…
Cuối cùng phải đến 30/4/75 Thiều Thị Tân mới được thoát khỏi nhà tù về Sài Gòn mà vẫn đem theo 100.000 đồng và mấy cái nhẫn hột xoàn…
Giờ đây kể lại những câu chuyện về sự quan tâm chăm sóc của các y sĩ ở Trại Tâm – Trí, có lúc Tân vẫn còn xúc động nghẹn ngào rơi nước mắt. Chị nói sau khi về Sài Gòn chị đã đến thăm các bác sĩ, y sĩ, nhân viên y tế ở bệnh viện Tâm – Trí và Trại 13 và họ đã phô tô cho chị tập hồ sơ rất chi tiết đầy đủ này. Chị bảo kể câu chuyện này chỉ cốt nói với các bác sĩ, các nhân viên y tế rằng dù ở dưới chế độ nào thì các thầy thuốc hãy giữ đúng lời thề Hippocrates để cứu chữa bệnh nhân đúng với lương tri của người thầy thuốc.
Thiều Thị Tân còn kể, năm 1968 trong cuộc tấn công vào Sài Gòn có 3 cán bộ Việt cộng bị bắn trọng thương, xe nhà binh chở đến BV Chợ Quán. Các bác sĩ khám nghiệm và thông báo: một phụ nữ và một người đàn ông đã chết, còn một phụ nữ vẫn còn sống. Viên sĩ quan rút súng lục ra định bắn người nữ việt cộng còn sống cho chết luôn, nhưng bác sĩ đã quát lên: Không! Đây là bệnh viện! Quân đội không có quyền gì ở đây, các ông đi ra! Đây là việc của bác sĩ! Vậy mà mấy người lính chấp hành. Người phụ nữ sống sót đó là chị Phùng Ngọc Anh, nay còn sống; người phụ nữ đã chết là Lê Thị Riêng, nay được đặt tên cho một con đường ở TP Hồ Chí Minh…
Riêng tôi còn thấy thêm, trong chính thể VNCH vai trò vị thế của Dân biểu (đại biểu Quốc hội) rất lớn, có quyền yêu cầu Bộ Nội vụ báo cáo cho biết những trường hợp phạm nhân mà nghị sĩ muốn biết; vai trò, vị trí, lương tri của người bác sĩ trong câu chuyện này thật đáng kính phục; các cơ quan liên quan và trên, dưới làm việc rất có kỷ cương, và chuyện 100.000 đồng, mấy cái nhẫn của Thiều Thị Tân cũng nói lên nhiều điều.
Một câu chuyện nhỏ mà gợi ra biết bao điều suy nghĩ lớn.
tp HCM, ngày 15/4/2021
MVT
PS. Tôi quên không hỏi chị Tân, 100.000 đ thời VNCH thì mấy cây vàng. Bạn nào nhớ nói rõ giùm. Cảm ơn.
