BỘ MẶT TRÁO TRỞ TRONG DỰ ÁN KHU ĐÔ THỊ MỚI THỦ THIÊM (Kỳ 1)

Người Đà Lạt Xưa

Trong tuần qua, báo chí đã đăng tải tin tức và nhận định về một số vấn đề liên quan đến dự án Khu đô thị mới tại Thủ Thiêm. Đây là một dự án đầu tư phát triển lên đến hàng vạn tỷ đồng có dính líu đến nhiều phe nhóm lợi ích, từ ngay trong nội bộ của giới quy hoạch các cấp cho đến giới đầu tư và nhà thầu xây dựng.

Bài viết này sẽ bàn luận về những sai lầm trong dự án Khu đô thị mới tại Thủ Thiêm; tóm lược diễn biến đưa đến sự thất lạc bản đồ trong quy hoạch thu hồi đất; và những tác hại trầm trọng mà không thấy cơ quan hữu trách nào của Nhà Nước quan tâm đến.

Với mật độ dân số ngày càng gia tăng, phát triển đô thị là một trong những sách lược cấp bách của mọi quốc gia. Trong bất kỳ dự án phát triển đô thị nào cũng phải trải qua nhiều giai đoạn và có những vấn đề cần phải được giải quyết thỏa đáng. Một chính phủ có trách nhiệm tốt trong tiến trình soạn thảo các dự án xây dựng đô thị (urban planning governance) phải nắm vững 3 khái niệm căn bản như sau:

 Lắng nghe nguyện vọng của dân
 Soạn thảo quy hoạch trong tiến trình dân chủ
 Phân quyền giữa cơ quan soạn thảo và thực hiện dự án

Người Tây phương gọi là:

 the concept of subsidiarity
 democratic policy making
 separation of roles

Dưới chế độ Cộng Sản độc tài toàn trị hiện nay tại Việt Nam, giới lãnh đạo quản lý dự án đầu tư xây dựng Khu đô thị mới Thủ Thiêm đã không có những khái niệm căn bản kể trên. Vì thế, nó đã đưa đến những tác hại trầm trọng gồm có vấn đề:

 Cưỡng chế phi pháp đất đai của dân
 Phá hủy di sản văn hóa của dân tộc; và
 Triệt hạ nhu cầu tâm linh và tín ngưỡng của người dân

Những tác hại trầm trọng này sẽ khiến cho người dân oan bị chèn ép phải “tức nước vỡ bờ” ra mặt đối kháng lại chính quyền.

——————————————————————————–

Trước tiên, chúng ta hãy xét đến nguyên nhân dẫn đến sự cưỡng chế phi pháp này; bắt đầu từ giải đáp của hai câu hỏi sau đây:

1. Doanh nghiệp nào đầu tư vào đất Thủ Thiêm?
2. Giá đền bù cho người dân bị cưỡng chế ra sao?

Doanh nghiệp đầu tư vào đất Thủ Thiêm:

 Đại Quang Minh: Khu đô thị Sala 2,2 tỷ Mỹ kim
 Tập đoàn Lotte: Khu phức hợp thông minh 1 tỷ Mỹ kim
 Sunshine Group: Dự án Sunshine Sky Garden 3.000 tỷ đồng
 CII và Hongkong Land: Thủ Thiêm River Park 400 triệu Mỹ kim
 Phát Đạt: đổi cầu 5.200 tỷ để lấy 16 lô đất “vàng” khu đô thị mới

Các bạn hãy mở trang mạng nhà đất để xem những bất động sản kể trên hiện đang trị giá bao nhiêu trên thị trường.

Giá đền bù cho người dân bị cưỡng chế:

Theo một bài viết trên Cafeland, người dân đã quá bức xúc với giá bồi thường rẻ mạt nên đã có những khiếu kiện tập thể vượt cấp. Nhóm ký giả này cho biết chính quyền Quận 2 đã bất chấp những sai phạm nghiêm trọng trong sự thu hồi trái phép hơn 90ha đất, sử dụng lực lượng cưỡng chế để thu hồi đất của dân, gây thiệt hại vô cùng to lớn cho 218 hộ dân. Năm 2003 quận 2 tiến hành thu hồi 250m² đất của gia đình ông Lê Hoàng Phát đã cất nhà ở từ năm 1990 đến khi bị giải tỏa; trong quyết định bồi thường quận xác định chỉ 37m² đất ở (sử dụng trước năm 1993, được bồi thường 1,99 triệu đồng/m²) và 213m² còn lại là đất nông nghiệp (chỉ 150.000 đồng/m²). Đến năm 2006, trước những khiếu kiện tập thể, UBND TP.HCM đã điều chỉnh tăng thêm khoảng 60% đơn giá bồi thường, giải phóng mặt bằng, hỗ trợ thiệt hại và tái định cư đối với người dân bị ảnh hưởng trong quy hoạch xây dựng khu đô thị mới Thủ Thiêm.

Gần đây nhất, trường hợp của ông Đặng Quốc Dũng (62 tuổi) tại phường Bình Khánh. Ông Dũng mua lô đất rộng 55m2 và cất nhà sinh sống từ năm 1993. Khi biết căn nhà thuộc diện bị giải toả để thực hiện dự án Khu đô thị mới Thủ Thiêm, ông Dũng được thông báo chỉ hỗ trợ 44 triệu đồng vào năm 2008. Sau 10 năm gửi đơn khiếu nại các cấp, đến nay ông Dũng được biết số tiền bồi thường đã lên 1 tỷ đồng. Tuy vậy, gia đình ông Dũng vẫn bám trụ mảnh đất này bởi tiền bối thường không đủ để dời đi đâu và làm gì để sống.

Ngoài giá đền bù, một số hộ dân tại Thủ Thiêm càng thêm bức xúc khi nhà cửa của họ không thuộc ranh quy hoạch Khu đô thị mới Thủ Thiêm nhưng vẫn bị giải toả.

Như vậy, nguyên nhân chính của vấn đề có thể nẩy sinh ra từ khối lợi tức hàng vạn tỷ trong các công trình đầu tư phát triển địa ốc… đã hấp dẫn đến sự cưỡng chế phi pháp vượt quá quy hoạch thu hồi đất đai của người dân Thủ Thiêm và đưa đến việc phi tang vật chứng của các phe nhóm lợi ích và đồng lõa trong cơ quan chính phủ.

Điều 62 của Luật đất đai 2013 đã cho phép “Nhà nước thu hồi đất để phát triển kinh tế – xã hội vì lợi ích quốc gia, công cộng”. Nó cho phép các dự án do “Quốc hội quyết định chủ trương đầu tư mà phải thu hồi đất” [Điều 62(1)]; do “Thủ tướng Chính phủ chấp thuận, quyết định đầu tư mà phải thu hồi đất [Điều 62(2)]. Nếu dừng lại ở đây thì không nói gì, điều 62 này còn mở rộng cho “phong trào” cướp đất của dân từ Nam chí Bắc qua “các dự án do Hội đồng nhân dân cấp tỉnh chấp thuận mà phải thu hồi đất” [Điều 62(3)].

Đến như mấy quan cấp Tỉnh không thôi cũng có thể sử dụng Điều 62(3) của bộ Luật đất đai 2013 này đi cưỡng chế ruộng đất của dân. Và điều 62 không có sự giới hạn là bao nhiêu diện tích đất các quan cấp Tỉnh có quyền cưỡng chế. Thế mới khiếp cái luật lệ của Cộng Sản. Cứ viện cớ để phục vụ “lợi ích quốc gia công cộng” là mấy quan cấp Tỉnh đã có quyền cưỡng chế đất của dân để “phát triển kinh tế” cho phe nhóm lợi ích và cá nhân của mấy ông.

Người dân oan nào đứng ra chống đối chính quyền để bảo vệ ruộng đất của họ, thì sẽ bị ghép tội hình sự “phá rối trật tự công cộng”, nặng hơn sẽ là tội “âm mưu lật đổ chính quyền”. Chỉ số đơn khiếu kiện về cưỡng chế ruộng đất của dân đã lên đến 80% tổng số đơn khiếu kiện toàn quốc; và theo ký giả Hoàng Hải Vân, thì “điều 62 của Luật Đất đai đang vấy máu” của đồng bào vô tội.

Trở lại dự án Khu đô thị mới Thủ Thiêm, trong quá trình soạn thảo dự án quy hoạch thu hồi đất đai, Nhà Nước không có cái khái niệm về sự “hội ý” với dân (concept of subsidiarity). Các cấp lãnh đạo từ Thủ tướng cho đến UBND TP.HCM đã không hề quan tâm “lắng nghe nguyện vọng” của người dân. Lãnh đạo UBND chỉ cắm đầu soạn thảo dự án với sự chăm chú “lắng nghe tham vọng” của các phe nhóm lợi ích trong giới đầu tư phát triển địa ốc; và vận động sau lưng cho Thủ tướng ký duyệt thông qua.

Để thỏa mãn một chiều cho phe nhóm lợi ích, tất cả tiến trình của dự án đã được soạn thảo đàng sau những cánh cửa khép kín. Các lãnh đạo đã gạt bỏ nguyên tắc “soạn thảo quy hoạch trong tiến trình dân chủ” (democratic policy making). UBND TP.HCM đã không mở rộng những phiên họp để người dân Thủ Thiêm có thể đóng góp để lấy ý kiến chung trong giai đoạn soạn thảo dự án.

Tệ hại hơn nữa, các lãnh đạo đã quy hoạch thu mua đất đai của dân với giá rẻ mạt và bán lại cho giới đầu tư trục lợi với giá khủng; và họ đã sử dụng các lực lượng cưỡng chế (lãnh lương từ tiền đóng thuế của dân) để đàn áp dân. Nhà Nước đã thay mặt bọn đầu cơ trục lợi đi “cướp đất” của dân, vẽ ra các quy hoạch và chấp hành việc thực thi các quy hoạch này, từ A tới Z, và không có sự phân quyền (separation of roles) để kiểm soát được những hành vi tham nhũng hối lộ. Tất cả mọi chuyện đều phải nhìn vào cái gật đầu của lãnh đạo.

Rõ ràng, Nhà Nước đã không hề quan tâm đến những khái niệm căn bản nhất trong quá trình phát triển đô thị.

——————————

Kỳ 2 : DÒNG THỜI GIAN