AMERICA IS NOT FOR SALE

VietnamWeek.net

Nước Mỹ không phải để bán

Những ngày qua, vụ Phòng Thương mại Hoa Kỳ kiện Tổng thống Trump vì sắc lệnh áp phí 100.000 USD cho mỗi visa H-1B đang làm dấy lên một câu hỏi lớn hơn:
Liệu nước Mỹ còn được điều hành bằng luật pháp, hay đã bị biến thành một thị trường mua bán quyền lực?

1. Khi sắc lệnh trở thành tờ hóa đơn

Trong hơn hai nhiệm kỳ, Donald Trump đã biến những công cụ quản trị quốc gia thành vũ khí chính trị và tài chính.
Từ bức tường biên giới, thuế quan thương mại, đến chính sách di trú — tất cả đều mang chung một thông điệp: “Nếu muốn được vào nước Mỹ, hãy trả tiền.”

Sắc lệnh H-1B là ví dụ điển hình.
Một chính sách vốn được tạo ra để thu hút chất xám, bỗng trở thành “hàng hóa cao cấp”, với giá 100.000 USD mỗi hồ sơ.
Nhưng nghịch lý lớn nhất không nằm ở mức phí, mà ở “cánh cửa miễn trừ” — nơi Bộ trưởng có thể cho qua bất kỳ ai được xem là “vì lợi ích quốc gia”.

Một nhà nước ban hành luật rồi mở cửa xin-cho chính là đất sống cho tham nhũng chính sách.
Vì khi luật không còn tuyệt đối, mọi ngoại lệ đều trở thành món hàng để mua bằng tiền hoặc bằng ảnh hưởng.

2. Một nước Mỹ hai tầng

Chính quyền Trump liên tục siết chặt nhập cư, cắt giảm tỵ nạn, đẩy mạnh trục xuất — trong khi cùng lúc mở rộng visa đầu tư “Gold Card” cho giới siêu giàu.
Cùng một lúc, hai thông điệp trái ngược vang lên:

• “Hãy rời khỏi nước Mỹ, nếu bạn nghèo.”
• “Hãy vào nước Mỹ, nếu bạn có tiền.”

Với H-1B, câu chuyện lặp lại:
Người lao động tài năng nhưng không giàu sẽ bị chặn lại, trong khi những tập đoàn có thể chi tiền hoặc lobby chính quyền sẽ có lối đi riêng.
Như vậy, “giấc mơ Mỹ” — từng được xây trên công bằng và cơ hội — giờ được định giá bằng đô la và quan hệ.

3. Khi quyền lực công bị tư nhân hóa

Từ visa, thuế quan, cho đến đầu tư, Trump áp dụng cùng một công thức:

1. Đặt ra rào cản cực đoan.
2. Mở lối thương lượng tùy nghi.
3. Biến mọi thứ thành công cụ mặc cả chính trị.

Trong mô hình đó, quyền lực hành pháp không còn để thi hành luật, mà để bán quyền miễn trừ khỏi luật.
Nguyên tắc “mọi người bình đẳng trước pháp luật” bị thay bằng nguyên tắc “mọi người có giá khác nhau trước quyền lực.”

Hậu quả là gì?
Một chính phủ mà luật không được áp dụng đều đặn sẽ trở thành chính phủ của ân huệ.
Và một nền kinh tế mà doanh nghiệp phải xin “linh hoạt chính sách” để tồn tại, không còn là nền kinh tế tự do — mà là nền kinh tế phong kiến trong vỏ bọc thị trường.

4. Nước Mỹ bị đem ra mặc cả

Trump tự xem mình là “doanh nhân của nước Mỹ”. Nhưng với ông, quốc gia này đang được điều hành như một tập đoàn — nơi mọi thứ đều có thể mua:

• Quyền được vào Mỹ (qua visa và “gold card”),
• Quyền tiếp cận thị trường (qua thuế quan và ưu đãi),
• Quyền chính trị (qua các thỏa thuận hậu trường và vận động hành lang).

Một đất nước không thể bị “bán lẻ” từng chính sách như vậy mà vẫn giữ được phẩm giá.
Vì bản chất của cộng hòa không nằm ở giá trị thị trường, mà ở giá trị công dân.

5. “America is not for sale” – một lời nhắc cần thiết

Câu khẩu hiệu này từng xuất hiện nhiều lần trong lịch sử Hoa Kỳ — từ thời chống tham nhũng trong thế kỷ 19, đến phong trào dân quyền và cải cách hành chính hiện đại.
Nó không chỉ là tuyên ngôn đạo đức, mà là lời cảnh báo về bản chất quyền lực:
Khi quyền lực công trở thành hàng hóa, quốc gia sẽ đánh mất linh hồn của mình.

Hôm nay, khi nước Mỹ chứng kiến sắc lệnh H-1B bị kiện, đó không chỉ là cuộc chiến của doanh nghiệp với chính phủ.
Đó là cuộc chiến giữa luật pháp và quyền tùy tiện, giữa nước Mỹ của công dân và nước Mỹ để bán.

Nếu nước Mỹ từng là hình mẫu của thế giới tự do, thì tự do ấy chỉ có ý nghĩa khi mọi người đều có cơ hội công bằng — không phải vì họ có tiền, mà vì họ có quyền.

America is not for sale.
Và nếu chúng ta quên điều đó, thì chính linh hồn của nền dân chủ Mỹ sẽ bị đem ra rao bán trước tiên.

America Is Not for Sale: How Trump Turned Immigration Into a Marketplace of Power