Có hai câu hỏi của báo chí VN đặt ra cho chuyến thăm VN của ông Putin. Câu thứ nhứt của RFA (Đài Á Châu Tự Do) : về mặt luật pháp, Việt Nam có thể bắt ông Putin trên lãnh thổ của mình không? Câu hỏi 2 của BBC News Tiếng Việt: Vì sao ông Trọng mời Putin (mà không phải là chủ tịch nước) ?
Về câu hỏi 1 của RFA, theo tôi, chỉ cần tham khải những dòng đầu của bộ Luật Hình sự (hay bộ luật Hình sự tố tụng) của VN là ta sẽ biết ngay đối tượng và không gian áp dụng của bộ luật này.
Điều 5.1 BLHS : Bộ luật hình sự được áp dụng đối với mọi hành vi phạm tội thực hiện trên lãnh thổ nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam.
Điều 3 bộ Luật HSTT:
3.1. Bộ luật tố tụng hình sự có hiệu lực đối với mọi hoạt động tố tụng hình sự trên lãnh thổ nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam.
3.22. Hoạt động tố tụng hình sự đối với người nước ngoài phạm tội trên lãnh thổ nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam được tiến hành theo quy định của điều ước quốc tế mà Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam là thành viên hoặc theo nguyên tắc có đi có lại.
Luật hình sự của VN như vậy là quá rõ rệt, không cần phải giải thích thêm.
Trường hợp một người VN phạm tội ở nước ngoài, hay một người có quốc tịch nước ngoài phạm tội trên lãnh thổ VN, luật lệ áp dụng sẽ theo qui định mà hai quốc gia có cam kết qua lại. Nếu hai bên không có kết ước qua lại, người nào phạm tội ở đâu sẽ bị xử theo luật ở đó.
Trường hợp TT Putin bị Tòa Hình sự quốc tế ra trát truy nã về tội danh “vi phạm tội ác diệt chủng”. Các giải thích thông thường là vì VN không phải là thành viên của Tòa án hình sự do đó “không có nghĩa vụ thực hiện lệnh bắt này”.
Giải thích ở trên là đủ nghĩa. Nhưng nếu phải giải thích theo “tinh thần công pháp quốc tế” thì lời giải thích phải ở một “trình độ” khác.
Luật quốc tế là gì ? Thực chất luật quốc tế là những công ước quốc kế được nhiều quốc gia đồng thuận và ký nhận. Thí dụ các Công ước Vienne về “kế thừa quốc gia”, các Qui chế Roma, trong đó có Qui chế Roma về Tòa án Hình sự Quốc tế 2002… Luật quốc tế còn là những cam kết qua lại giữa những quốc gia về một vấn đề quốc tế (có liên quan đến quốc gia), hay một vấn đề liên quan đến hai hay nhiều quốc gia, bằng văn bản, bằng lời tuyên bố công khai (của một viên chức quốc gia có trách nhiệm trong lãnh vực liên quan)… Thí dụ các Công ước thành lập Khối Châu Âu, thành lập khối ASEAN, NATO, AUKUS v.v…
VN không phải là thành viên Qui chế Roma 2002, tức VN không phải là thành viên của Tòa án Hình sự Quốc tế. VN không có lợi ích hay bị ràng buộc bởi nội dung của Công ước này.
Ngoài ra theo các qui ước quốc tế về ngoại giao (Công ước Vienne 196 về Quan hệ ngoại giao), ông Putin khó có thể bị “dẫn độ” bởi một quốc gia thành viên Công ước Roma 2002 do được “miễn trừ ngoại giao- immunité diplomatique”.
Tức là trên phương diện luật nội địa, Luật HS và HSTT của VN không có thẩm quyền để dẫn độ TT Putin. Trên phương diện Công pháp quốc tế, VN phải là thành viên tòa án Hình sự Quốc tế, VN không có nghĩa vụ thực thi lịnh truy nã của tòa án quốc tế này.
Thật là đơn giản phải không ? Nhưng đọc lời giải thích của hai “giáo sư Luật”, một ở VN và một ở Canada, tôi đâm ra hoài nghi sự hiểu biết của các chuyên gia này.
Về câu hỏi của BBC: vì sao là ông Trọng, mà không phải là chủ tịch nước Tô Lâm mời ông Putin ?
Theo tôi, vì lý do “nội tại”. Ông Trọng muốn chứng minh thế giới (và cho quốc dân đồng bào) biết rằng ông mới là người nắm quyền lực, người đứng đầu nước VN.
Bởi vì lùm xùm tin đồn, khi “thanh gươm” đã bỏ ông Trọng thì ông Trọng không còn quyền lực gì hết cả. Ông Trọng và đảng CSVN muốn mời Putin để chứng minh rằng tin đồn này chỉ là tin vịt.
Tuy nhiên, theo tôi, vì do ông Trọng mời, chuyến viếng thăm của Putin có màu sắc riêng tư. Đây không phải là chuyến thăm viếng tầm quốc gia. Putin không phải là “quốc khách” mà chỉ là “đảng khách”. Điều này sẽ làm cho các văn kiện, các tuyên bố giữa hai bên trở nên “không hiệu lực ràng buộc”.
Đảng CSVN có thể cam kết đủ thứ chuyện với Putin. Đó là chuyện nội bộ của đảng. Quốc gia Việt Nam, tức nhân dân và đất nước VN, không có trách nhiệm gì đối chuyên viếng thăm của Putin và nhứt là VN không bị ràng buộc gì với những cam kết này.
I’ve been following your blog for some time now, and I’m consistently blown away by the quality of your content. Your ability to tackle complex topics with ease is truly admirable.
Every time I visit your website, I’m greeted with thought-provoking content and impeccable writing. You truly have a gift for articulating complex ideas in a clear and engaging manner.
Your writing is like a breath of fresh air in the often stale world of online content. Your unique perspective and engaging style set you apart from the crowd. Thank you for sharing your talents with us.
Your blog is a true hidden gem on the internet. Your thoughtful analysis and in-depth commentary set you apart from the crowd. Keep up the excellent work!
Your blog is a breath of fresh air in the often stagnant world of online content. Your thoughtful analysis and insightful commentary never fail to leave a lasting impression. Thank you for sharing your wisdom with us.
I do believe all the ideas youve presented for your post They are really convincing and will certainly work Nonetheless the posts are too short for novices May just you please lengthen them a little from subsequent time Thanks for the post
Somebody essentially lend a hand to make significantly posts I might state. That is the very first time I frequented your web page and up to now? I surprised with the research you made to create this particular put up amazing. Excellent job!
Excellent read, I just passed this onto a colleague who was doing a little research on that. And he just bought me lunch because I found it for him smile So let me rephrase that: Thank you for lunch! “Curiosity will conquer fear even more than bravery will.” by James Stephens.