– Cù Tuấn dịch phóng sự của The Economist.
Tóm tắt: Có rất nhiều cách để làm điều đó
| CHOP
Trong buổi sáng u ám của nhà ga xe lửa ở Chop, một thị trấn biên giới ở Ukraine, hành khách xếp hàng chờ tàu đến Zahony, cách Hungary 13 phút hành trình. Từ đó mọi người có thể đi đến Budapest và sau đó là tới mọi nơi trên thế giới. Bên ngoài nhà ga, một trung đội binh sĩ ưỡn ngực tham dự buổi lễ kỷ niệm Ngày Quốc kỳ Ukraine. Nhưng không phải tất cả đàn ông Ukraine đều háo hức cầm vũ khí như vậy. Hàng ngàn người đã trốn ra nước ngoài, mặc dù không ai biết chính xác là bao nhiêu.
Trong hàng dài khoảng 130 người, chỉ có 20 nam giới. Đàn ông từ 18-60 tuổi không được phép rời khỏi Ukraina trừ khi họ đủ điều kiện được miễn trừ. Trong số những người chờ đợi, có 4 chàng trai trẻ trông gần bước sang tuổi 18. Để tránh nguy cơ bị điều động, họ phải ra đi trước thời điểm đó. Tất nhiên, một số đàn ông vẫn tìm mọi cách để thoát ra ngoài, dù hợp pháp hay bất hợp pháp. Vào ngày 11 tháng 8, Tổng thống Volodymyr Zelensky tuyên bố ông sẽ sa thải những người đứng đầu các trung tâm tuyển quân khu vực của đất nước này, nơi các quan chức bị cáo buộc bán giấy phép đi du lịch với giá lên tới 10.000 USD. Ông Zelensky đã chỉ trích: “Hối lộ trong thời chiến là phản quốc”.
Tại Uzhhorod, một thị trấn gần biên giới Slovakia, Oleksiy, 25 tuổi, đau buồn vì đã không chạy trốn cùng anh họ vào ngày quân Nga xâm lược. Anh nói, chiến tranh là “sự giết người được hợp pháp hóa” và “và tôi không muốn tham gia vào cuộc chiến”. Oleksiy lưỡng lự trong vài ngày, và lúc đó đã quá muộn để rời đi một cách hợp pháp. Vì sinh viên được miễn huy động nên anh đã đăng ký học bằng thứ hai. Nhưng anh sẽ phải trả tiền cho việc học của mình: ở Ukraine chỉ có bằng đại học đầu tiên là miễn phí.
Dmytro Tuzhansky, giám đốc Viện Chiến lược Trung Âu, một tổ chức nghiên cứu có trụ sở tại Uzhhorod, cho biết số lượng nam giới đủ điều kiện tham gia quân dịch đã đăng ký trở thành sinh viên là “rất lớn”. Ông nói, một cách để tránh bị huy động là đăng ký làm người chăm sóc một thành viên khuyết tật trong gia đình – cho dù họ có thực sự cần được chăm sóc hay không. Một cuộc hôn nhân giả với một người khuyết tật là một lựa chọn khác. Một kế hoạch có các cặp vợ chồng “ly thân”, trong đó người đàn ông được trao toàn quyền nuôi con.
Nữ đại tá Olena Trachuk, phát ngôn viên của Phân đội vùng Chop thuộc Cục Biên giới Nhà nước Ukraine, cho biết kể từ cuộc xâm lược, khoảng 6.100 nam giới đã bị bắt tại các cửa khẩu biên giới Ukraine khi cố gắng trốn thoát bằng cách sử dụng giấy phép làm giả hoặc có được bằng một cách gian lận. Nhưng con số này đã giảm xuống còn một số ít mỗi tuần.
Lực lượng bảo vệ hiện tập trung vào việc bắt những người Ukraine cố gắng trốn khỏi đất nước ở những nơi khác dọc biên giới, chứ không phải tại các cửa khẩu chính thức. Kể từ khi cuộc xâm lược bắt đầu, họ đã bắt được khoảng 13.600 người đang cố gắng làm điều đó. Nhưng dù vậy, đại tá Trachuk vẫn cho rằng ở khu vực Chop, cứ một người bị bắt thì một người khác đã vượt qua biên giới. Một phần ba trong số những người bị bắt bị chặn lại trước khi họ đến biên giới, tại các trạm kiểm soát hoặc ga xe buýt và xe lửa, vì họ không có lý do đáng tin cậy. Người dân địa phương, công nhân xe buýt và đường sắt luôn để mắt tới những người có khả năng trốn quân dịch, để báo cho bộ đội biên phòng.
Oleksiy dự tính đi bộ xuyên biên giới, nhưng cho biết giá cho một người hướng đạo đi kèm là 5.000 USD. Anh cho rằng cơ hội thành công là quá thấp để có thể mạo hiểm với số tiền như vậy. Thay vào đó, một số người cố gắng vạch ra các tuyến đường của riêng họ trên điện thoại, Đại tá Trachuk nói, nhưng họ đã bị lạc vì tại các vùng biên giới xa xôi không có internet. Cho đến nay, có 19 người đã chết đuối trên sông Tisza, con sông tạo thành một phần biên giới của Ukraine với Hungary và Romania.
Nam giới bị bắt khi cố gắng đi bộ qua biên giới có thể bị phạt nhưng không bị bỏ tù. Những người giúp đỡ họ có nguy cơ phải ngồi tù. Sử dụng giấy tờ giả là phạm tội hình sự, nhưng vượt biên trái phép thì không. Nếu họ chạy trốn thành công, các nước láng giềng sẽ không gửi họ trở lại. Đại tá Trachuk cho biết, trong giai đoạn đầu sau cuộc xâm lược, hầu hết những người cố gắng vượt qua đều bị thúc đẩy bởi nỗi sợ hãi. Bây giờ bà cho rằng một nửa đang tìm việc làm. Nhưng những người cố gắng trốn nghĩa vụ quân sự phải đối mặt với nguy cơ bị nhân viên tuyển quân bắt giữ và báo chí truy lùng. Khi Nga bắt đầu cuộc xâm lược, Ivan, một nhạc sĩ 42 tuổi ở Uzhhorod, đã có ý định nhập ngũ, nhưng đã thay đổi quyết định khi nhìn thấy những chiếc quan tài được đưa về. Anh nói rằng bây giờ anh thường xuyên lo sợ bị gọi nhập ngũ: “Tôi luôn trong tình trạng ngàn cân treo sợi tóc”.
Nguồn : https://www.economist.com/europe/2023/08/31/thousands-of-ukrainian-men-are-avoiding-military-service
