SỰ PHÁ HỦY DI SẢN VĂN HÓA CỦA DÂN TỘC

Fb Người Đà Lạt Xưa

Mâu thuẫn giữa bảo tồn di sản văn hóa và phát triển đô thị là vấn đề muôn thuở ở khắp mọi quốc gia, không riêng gì Việt Nam. Tuy nhiên, sự khác nhau giữa những quốc gia nằm ở chỗ trình độ xử lý, tầm nhìn và trình độ hiểu biết nhân văn của chính quyền, giới quy hoạch và giới đầu tư. Sự khác biệt này mỗi nơi mỗi khác. Ở Việt Nam thì quá tệ.

Di sản văn hóa là gì?

Di sản văn hóa (cultural heritage) gồm có 2 loại: các di sản hiện vật vật lý (tangible) và các di sản thuộc tính phi vật thể (intangible); và đó là di sản của một quốc gia hay một dân tộc đã được truyền từ các thế hệ trước, đang duy trì hiện nay và sẽ dành lại cho các thế hệ mai sau.

Di sản văn hóa thuộc loại hiện vật vật lý (sờ chạm vào được) bao gồm: tài sản văn hóa (Built Environment) như các thành quách, đền đài, miếu đình, nhà thờ và chùa chiền xây dựng từ nhiều năm trước; di sản thiên nhiên (Natural Environment) bao gồm thắng cảnh có tính văn hóa quan trọng và đa dạng sinh học; và di sản các đồ tạo tác bởi con người (Artefacts) bao gồm các tác phẩm điêu khắc, văn thư cổ truyền, tác phẩm nghệ thuật.

Di sản văn hóa thuộc loại phi vật thể (không sờ chạm đến được) gồm có văn hóa dân gian, truyền thống, ngôn ngữ và kiến thức.

Một quốc gia văn minh là nơi mà chính quyền và người dân đều hiểu biết thế nào là di sản văn hóa dân tộc. Từ cái hiểu biết đó, mọi người mới có thể cảm nhận được cái giá trị lớn lao của di sản dân tộc và họ sẽ nghĩ đến cách bảo vệ những di sản để họ có thể tiếp tục thừa hưởng những cảm xúc tinh thần này. Di sản văn hóa là biểu tượng cao quý của một xã hội hay một dân tộc truyền lại từ đời này sang đời khác để tiếp nối chu kỳ vận mạng lịch sử.

Tất cả các quốc gia văn minh trên thế giới đều có cơ sở bảo vệ di sản văn hóa (heritage foundation); chính phủ phải bỏ ra kinh phí hàng trăm triệu Mỹ kim mỗi năm để bảo quản những di tích lịch sử và di sản văn hóa của đất nước họ. Ngược lại, ở Việt Nam, thì vẫn còn thiếu sót trầm trọng.

Trong dự án Thủ Thiêm, theo BBC tiếng Việt, những tuyến đường mới đã được ủi thông, những công trình mới được đổ móng trên khu vực bãi bồi Thủ Thiêm, vùng vệ tinh chiến lược của Sài Gòn, nơi mà lòng đất đầm lầy còn ôm trong mình nhiều di chỉ các xưởng đóng tàu thời nhà Nguyễn và phế tích cảng Bến Nghé, kiến trúc cảng thị cổ cư dân xóm Tàu Ô năm xưa.

Để giải phóng mặt bằng, Nhà Nước đã cho quật mồ, dưới danh nghĩa khảo cổ, Lăng Thành Hoàng An Khánh, thuộc khuôn viên Đình An Khánh vào tháng 4 năm 2014. Di cốt của vị thành hoàng, mà giới chuyên môn cho rằng có thể đó là một vị tướng quân triều Nguyễn đã có công khai hoang lập ấp, trấn giữ những đồn lũy và xưởng tàu thời đầu thực dân dọc cánh tả sông Bến Nghé đã được quật lên để nhường chỗ cho phe nhóm lợi ích xây dựng công trình mới.

Hiện nay, Nhà Nước đang tìm cách áp lực để cưỡng chế đất đai của Nhà thờ Thủ Thiêm và Tu viện Dòng Mến Thánh Giá. Người ta không nghe thấy đến một lời can thiệp nào cả từ phía Thủ tướng chính phủ. Tu viện Thủ Thiêm của Dòng Mến Thánh Giá đã được thành lập từ năm 1840, đến nay là đúng 178 năm, già hơn cả đất nước Gia Nã Đại (Canada). Đây là tu viện đầu tiên của Dòng Mến Thánh Giá tại Sài Gòn, và là thứ hai tại Miền Nam Việt Nam, sau Dòng Mến Thánh Giá Cái Nhum (thành lập năm 1800).

Trong dự án Khu đô thị Thủ Thiêm, văn bản tu chính 2012 của Sasaki Associates, có quy hoạch môi trường và chiều cao của những kiến trúc mới để thích ứng với ảnh hưởng của ánh nắng mặt trời. Những cao ốc nhiều tầng thuộc khu thương mại sẽ nằm ở trung tâm; những tòa nhà chung cư thấp hơn sẽ được xây lài ra về hướng mé sông. Nhà thờ Thủ Thiêm và Tu viện Dòng Mến Thánh Giá là những kiến trúc thấp nằm gần bờ sông Sài Gòn; vì thế, hoàn toàn thích hợp với môi trường trong bản vẽ của Sasaki.

Những kiến trúc này của Dòng Mến Thánh Giá nên được duy trì và bảo vệ để tăng thêm giá trị di sản văn hóa lịch sử cho Khu đô thị mới Thủ Thiêm, mà không làm ảnh hưởng đến môi trường và chiều cao quy hoạch về ánh sáng mặt trời của khu vực.

Chỉ trừ khi mấy quan lãnh đạo Nhà Nước đã ăn tiền của đại gia, bất chấp giá trị của di sản dân tộc, mới có thể cam tâm san bằng một di sản 178 năm của dân tộc Việt.

Fb Người Đà Lạt Xưa

Kỳ 4 : SỰ TRIỆT HẠ NHU CẦU TÂM LINH VÀ TÍN NGƯỠNG